Stanisław Łukasik ps. „Ryś” (1918–1949)

Stanisław Łukasik, syn Feliksa, urodził się w 1918 roku, w rodzinie kolejarza. Zamieszkiwał, wraz z rodzicami, w Motyczu. W czasie okupacji hitlerowskiej i po zakończeniu wojny z Niemcami występował pod pseudonimem „Ryś”. W 1939 roku, w składzie armii generała Bortnowskiego, brał udział w Kampanii Wrześniowej i już wtedy odznaczony został, przez generała Szyszko Bogusza, Krzyżem Walecznych. Czas okupacji niemieckiej zajęła mu działalność konspiracyjna. Pełnił funkcję podoficera łącznikowego Komendy Okręgu Związku Czynu Zbrojnego, był Komendantem Rejonu, obejmującego gminy Konopnica, Jastków i Wojciechów, aby w ramach Armii Krajowej zorganizować kurs Szkoły Podchorążych, liczący 25 osób. W grudniu 1943 roku, po zabiciu, na stacji kolejowej Motycz, oficera żandarmerii niemieckiej, i związanej z tym groźby wzmożonych aresztowań, na rozkaz Komendanta Obwodu Armii Krajowej, organizuje Lotny Partyzancki Oddział Armii Krajowej „Rysia”, z członków kursu podchorążych i osób spalonych w Rejonie. Wyruszając, w dniu 19 stycznia 1944 roku, w teren, wykonał szereg akcji, jak: 1) akcja na załogę SS w dworku Michalewskiego na Rurach Jezuickich, 2) uwolnienie około 20 osób, wiezionych z okolic Opola na Majdanek, we wsi Wojcieszyn, 3) akcja ochrony lotniska, tzw. „Most I”, w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku, w czasie lądowania samolotu angielskiego na polach Babina i wyjazdu nim generała Stanisława Tatara do Anglii, 4) równoczesna akcja, w dniu 24 kwietnia 1944 roku, na załogi niemieckie w majątkach Wrzelów i Zagłoba, zdobycie broni z rozbrojeniem 27 osób załogi, 5) akcja na cofające się oddziały niemieckie we wsi Lewandowszczyzna. „Ryś” został, po tych akcjach, awansowany, przez Zarząd Okręgu Armii Krajowej, do stopnia podporucznika. Po wkroczeniu Sowietów nastąpiło przez nich rozbrojenie oddziału „Rysia”, w Polanówce koło Lublina. W dniu 25 sierpnia 1944 roku „Ryś” został aresztowany przez N.K.W.D. i osadzony w siedzibie N.K.W.D. w Lublinie, przy ulicy Chopina 18, lecz udało mu się zbiec przez okno pierwszego piętra. Ukrywał się przed władzami Urzędu Bezpieczeństwa i N.K.W.D. do stycznia 1945 roku, aby po powstaniu organizacji „Wolność i Niezawisłość” włączyć się do oddziałów organizowanych przez cichociemnego Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”. Już w stopniu porucznika, „Ryś”, na czele zorganizowanych oddziałów, dążył do zmiany ustroju Państwa Polskiego, przez akcje na organy istniejącej władzy państwowej, stacjonujące wojska sowieckie, N.K.W.D. i Urząd Bezpieczeństwa. W miesiącu wrześniu 1947 roku Stanisław Łukasik „Ryś” zostaje aresztowany, między innymi z „Zaporą”, „Stefanem” i „Mundkiem”, w wyniku zdrady, gdy chcieli zbiec na Zachód. Poddani badaniom ze szczególnym okrucieństwem, zostali skazani na karę śmierci przez rozstrzelanie, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie, z dnia 15 listopada 1948 roku. Wyrok ten został wykonany na osobie Stanisława Łukasika ps. „Ryś” w dniu 7 marca 1949 roku. Pozostawił po sobie żonę i dwoje nieletnich dzieci. W dniu 13 lutego 1992 roku, tj. po prawie 42 latach, został złożony, przez córkę „Rysia”, panią Barbarę Stankiewicz, wniosek, aby Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie uznał za nieważny wyrok byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie, dotyczący skazania Stanisława Łukasika, syna Feliksa. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie, po rozpoznaniu, w dniu 7 grudnia 1992 roku, wniosku złożonego przez pełnomocnika córki „Rysia”, adwokata Czesława Pawełczaka, i po wysłuchaniu prokuratora, wnioskodawczyni i jej pełnomocnika, postanowił, w dniu 10 grudnia 1992 roku: „uznać za nieważny wyrok byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie, z dnia 15 listopada 1948 roku, skazujący na karę śmierci Stanisława Łukasika, syna Feliksa”. W uzasadnieniu tego postanowienia czytamy, że „zarzucone Stanisławowi Łukasikowi czyny związane były z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i w oparciu o powyższe fakty wyraźnie rysuje się sylwetka Stanisława Łukasika jako Polaka walczącego o wolną Polskę. Zważyć należy jednak, że końcowym celem miało być odzyskanie suwerennej Polski, do czego dążyli członkowie »Wolności i Niezawisłości«, z narażeniem własnego życia”. Zgodnie z artykułem 2 ustęp 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku, o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dziennik Ustaw Numer 34, pozycja 149, z 1991 roku), nieważność orzeczenia uznaje się za równoznaczne z uniewinnieniem. Tak więc osoba porucznika Stanisława Łukasika, syna Feliksa, ps. „Ryś”, została zrehabilitowana i został on oceniony jako żołnierz, który nie złamał przysięgi żołnierskiej, złożonej przed rokiem 1939 władzom wojskowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Autor: Czesław Pawełczak