Protokół przesłuchania Hieronima Dekutowskiego z 29 września 1947 roku

Protokół przesłuchania podejrzanego. Będzin, 29 września 1947 roku. Oficer śledczy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, porucznik Jerzy Kędziora, przesłuchał podejrzanego: Dekutowskiego Hieronima ps. „Zapora”. Pytanie: Podajcie swój życiorys? Odpowiedź: Urodziłem się 24 września 1918 roku w Tarnobrzegu. Ojciec mój, Jan, był rzemieślnikiem – dekarzem blacharzem, i posiadał swój warsztat w Tarnobrzegu. Posiadam jednego brata i sześć sióstr – starsi ode mnie. Brat mój, Stanisław (z 1914 roku), obecnie jest chyba w Tarnobrzegu. Najstarsza siostra jest we Francji – mężatka, następna siostra – Franciszka – przebywa w Tarnobrzegu, jak również i następna – Joanna. Siostra Maria jest mężatką i przebywa w poznańskim, oraz Helena i Zuzanna – pozostają w Tarnobrzegu. Szkołę powszechną – pięć oddziałów – ukończyłem w roku 1930, w Tarnobrzegu, po czym wstąpiłem do gimnazjum w Tarnobrzegu. Maturalny egzamin zdałem w maju 1939 roku. W czasie nauki w gimnazjum, do 1938 roku, należałem do Związku Harcerstwa Polskiego, posiadałem stopień ćwika i funkcję zastępowego. W czasie wybuchu wojny, w 1939 roku, wstąpiłem na ochotnika do wojska, w Nisku. 17 października 1939 roku, przeszedłem na Węgry, a stamtąd, w grudniu 1939 roku, wyjechałem do Wojska Polskiego do Francji. W prowincji Bretania, w miejscowości de Coëtquidan, w 1940 roku, ukończyłem Szkołę Podoficerską Czwartego Pułku Piechoty Drugiej Dywizji, … Dekutowski Hieronim. Strona 2. … w stopniu starszego strzelca. Prostuję, w wymienionej powyżej miejscowości byłem na Szkole Podchorążych Piechoty, od marca do początku maja 1940 roku, zaś w Czwartym Pułku Piechoty, stacjonującym wówczas (od grudnia 1939 roku do lutego 1940 roku) w miejscowości Patenai, ukończyłem Szkołę Podoficerską. W maju 1940 roku, przerwałem naukę w Szkole Podchorążych, gdyż wysłany zostałem na front we wschodniej Francji. Od maja 1940 roku do około 20 czerwca 1940 roku walczyłem w batalionach szturmowych. Zdaje się, że byłem w Trzecim Batalionie Szturmowym Szkoły Podchorążych. Około 20 czerwca 1940 roku rozbitki Armii Polskiej załadowane zostały na okręty i ja, wraz z nimi, wyjechałem do Anglii. W Anglii przydzielony zostałem do Trzeciego Batalionu Pierwszej Brygady Strzelców w Szkocji i tam, w stopniu kaprala, pozostawałem do 1941 roku, po czym wysłany zostałem na dokończenie Szkoły Podchorążych, w miejscowość Dundee. Nadal pozostawałem w wyżej wymienionej jednostce wojskowej, w stopniu kaprala podchorążego, do 1942 roku. Następnie wysłany zostałem na kurs motorowo–pancerny przy Korpusie generała Maczka. W czasie tego kursu zwerbowany zostałem do szkoły dywersyjnej – dywersantów–skoczków. Po ukończeniu trzymiesięcznego kursu, we wrześniu 1943 roku, jako podporucznika, zrzucono mnie pod Warszawą. Skontaktowałem się z „Wolańskim”, z Komendy Głównej „Armii Krajowej”, i dostałem przydział do Komendy Okręgu Lublin „Armii Krajowej”. Szefem dywersji, w Komendzie Okręgu, … Dekutowski Hieronim. Strona 3. … był „Lucjan” – major. Z Komendy Okręgu, przydzielono mi tereny powiatów Biłgoraj i Zamość, oraz przydzielono mi dywersyjny oddział leśny „Armii Krajowej”, liczący wówczas około trzydziestu ludzi. Po objęciu przeze mnie dowództwa tegoż oddziału dywersyjnego, stan osobowy wynosił przeważnie od czterdziestu do osiemdziesięciu ludzi. Bezpośrednio, wraz z oddziałem, podlegałem dowódcy Inspektoratu Zamojskiego „Armii Krajowej”, „Adamowi”, i w okresie do stycznia 1944 roku, wykonując jego rozkazy, przeprowadzałem likwidację nasiedlonych w Zamojskim Niemców, zasadzki na żandarmerię i likwidacje konfidentów niemieckich. W styczniu 1944 roku zostałem przeniesiony na tereny Inspektoratów Lubelskiego i Puławskiego, i przydzielono mi małe grupki ludzi, rozsiane po terenie wymienionych Inspektoratów. Od tego czasu do chwili wkroczenia Armii Czerwonej na te tereny, tj. do lipca 1944 roku, wraz z podległymi mi oddziałami dywersyjnymi, przeprowadziłem około 50 akcji dywersyjnych na pociągi i transport niemiecki. Pytanie: Co zrobiliście z ludźmi i bronią, oddziałów dywersyjnych wam podległych, po wkroczeniu Armii Czerwonej? Odpowiedź: W drugim czy trzecim dniu po wyzwoleniu tych terenów Polski, podległe mi oddziały dywersyjne zostały rozwiązane, broń złożyli i niektórzy dowódcy oddziałów, jak: „Duch”, „Opal”, „Szmerling”, „Samotny”, „Wampir”. Broń tą częściowo zamelinowali, na moje polecenie. Część broni została zdana wojskowym władzom sowieckim. W tym czasie, byłem ranny w rękę i, przez miesiące sierpień i wrzesień, leczyłem … Dekutowski Hieronim. Strona 4. … się w Lublinie. Po wyleczeniu się, bodajże we wrześniu i październiku 1944 roku, przebywałem w Tarnobrzegu, u rodziny, po czym wyjechałem do Rzeszowa, gdzie siedziałem bodajże do połowy grudnia 1944 roku. W tym czasie w Lubelskim istniało już kierownictwo konspiracyjne „Armii Krajowej”, z Komendantem Okręgu, „Wirem”, na czele, zaś ja podlegałem „Nurtowi” – Inspektorowi „Armii Krajowej” – Lubelskiego. Jeszcze w sierpniu i wrześniu 1944 roku, gdy przebywałem w Lublinie, od kierownictwa „Armii Krajowej” otrzymałem rozkaz, by stosować „samoobronę”, przed ewentualnym aresztowaniem, swoim lub moich ludzi – oznaczało to chodzić z bronią i bronić się. W grudniu 1944 roku, a właściwie w styczniu 1945 roku, objąłem dowództwo grupy dywersyjnej, w skład której wchodzili: „Renek”, „Opal”, „Grot”, „Pszczółka”, „Czarny”, „Tęcza”, „Orlik”, „Zaremba”, „Tygrys”, „Żbik” i inni. Do lutego 1945 roku, tenże oddział dywersyjny zwiększył swoją liczbę do dwudziestu ludzi i podzieliłem go bodajże na dwie drużyny – patrole – mój i „Opala”. Pytanie: Opowiedzcie, jakie akcje terrorystyczno–dywersyjne wykonywaliście, w roku 1945, oraz na czyje polecenie, względnie w myśl czyich dyrektyw? Odpowiedź: W miesiącu lutym 1945 roku, funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej z posterunku w Chodlu, w tejże miejscowości, zastrzelili, w bliżej nieznanych mi okolicznościach, dwóch naszych ludzi z placówki, i ranili jednego. Na wniosek Komendanta Obwodu, czy Inspektoratu Puławskiego, postanowiłem, w odwet za śmierć tych dwóch ludzi, rozbić posterunek Milicji Obywatelskiej w Chodlu. Bodajże … Dekutowski Hieronim. Strona 5. … 5 lutego 1945 roku, w nocy, na czele swego oddziału, rozbiłem miną kawałek ściany w posterunku Milicji Obywatelskiej w Chodlu. Weszli tam moi ludzie i wyprowadzili jednego obecnego wówczas milicjanta, którego zabraliśmy ze sobą do lasu, celem przeprowadzenia śledztwa i ustalenia winnych śmierci tych dwóch członków placówki „Armii Krajowej”. W dniu, zdaje się, 7 lutego 1945 roku, po południu, stacjonował mój oddział we wsi Wały, powiatu lubelskiego. Zostaliśmy otoczeni, przez wojsko polskie i sowieckie. Rozpoczęliśmy bój, wycofując się w stronę lasu. W tym czasie, milicjanta z Chodla, przed wycofaniem się z miejsca postoju, pilnujący go, bodajże „Roman”, zastrzelił i zostawił na miejscu. Mój oddział, tracąc dwóch zabitych i chyba trzech rannych, a w tym ja i „Opal”, przedarł się do lasu. Posiadaliśmy wówczas bodajże kilka ręcznych karabinów maszynowych (cztery sztuki), automaty i kabeki. Straty, ze strony Wojska Polskiego i wojska sowieckiego, nie są mi znane. Od tego czasu do końca kwietnia 1945 roku, leczyłem, otrzymaną w powyższym starciu, ranę postrzałową w nogę. W końcu kwietnia 1945 roku, wraz z całym oddziałem, udałem się poza San i tam, w lasach okolic Rozwadowa, grasowaliśmy przez miesiąc maj 1945 roku. W tym czasie, żadnych akcji nie robiłem. W początkach miesiąca czerwca 1945 roku, wróciłem na tereny powiatu puławskiego i lubelskiego. Podczas spotkania z łącznikiem kierownictwa „Armii Krajowej” Okręgu Lublin, porucznikiem „Lotem”, otrzymałem rozkaz rozbrajania posterunków Milicji Obywatelskiej, na terenach będących w zasięgu mojego oddziału dywersyjnego. Nadpisano „łącznikiem”. Dekutowski Hieronim. Strona 6. W myśl rozkazu Komendy Okręgu Lubelskiego „Armii Krajowej”, w miesiącu czerwcu i w początkach lipca 1945 roku, dowodząc swoim oddziałem (w sile już około pięćdziesięciu ludzi), dokonałem napadów zbrojnych i rozbroiłem i częściowo zdemolowaliśmy następujące posterunki Milicji Obywatelskiej: w osadzie Urzędów – ofiar żadnych nie było, we wsi Bychawa – bez strat, w miasteczku Bełżyce – zabraliśmy ze sobą jednego milicjanta, zawieźliśmy do Niedrzwicy i tam, po przeprowadzeniu śledztwa, został zastrzelony, na mój rozkaz, w miasteczku Kazimierz – po zdobyciu posterunku, dwóch milicjantów, na mój rozkaz, zostało zlikwidowanych, zaś obstawa naszej akcji zetknęła się z Wojskiem Polskim, i w wyniku starcia bodajże sześciu żołnierzy Wojska Polskiego zastrzeliliśmy, oraz we wsi Wojciechów – zabraliśmy broń – kabeki i pepesze – oraz zbiliśmy kilku milicjantów. W tym też czasie, podległy mi dowódca grupy dywersyjnej, w sile około pięćdziesięciu ludzi, ps. „Jurand”, na moje polecenie, dokonał napadu i rozbroił posterunek Milicji Obywatelskiej we wsi Polichnia. W tym okresie czasu, rozkazem Komendy Okręgu Lubelskiego „Armii Krajowej”, pod moje dowództwo, podporządkowany został „Ryś”, ze swoim oddziałem. Jakie akcje on przeprowadził w tym czasie, nie wiem. Następnie, na wezwanie „Wira”, złożyłem broń, w lipcu 1945 roku, i ujawniłem ludzi, zaś ja sam i część dowódców, jak „Wisła”, „Jadzinek”, „Duch”, „Grot”, „Zbyszek” i „George”, celem ucieczki … Dekutowski Hieronim. Strona 7. … z Polski do Anglii, czy w ogóle do zachodniej części Europy, poszliśmy do Czechosłowacji. W Czechosłowacji bezpieczeństwo czeskie rozgoniło nas – część została aresztowana, część się rozpierzchła. Ja dojechałem do Pragi czeskiej, razem z „Georgem”, i, widząc, iż jesteśmy sami, postanowiliśmy wrócić z powrotem do Polski, tym bardziej, że ja nie wiedziałem jak dalej iść, a „Wisła”, z którym to wszystko omawiałem, został aresztowany przez Czechów. Do Polski przyjechałem transportem repatriacyjnym z Pragi czeskiej. Dekutowski Hieronim. Na tym przesłuchanie przerwano. Protokół odczytałem osobiście i jest zgodny z moimi zeznaniami. Dekutowski Hieronim. Przesłuchał: Jerzy Kędziora, porucznik.